Χρυσά Έπη

Ἀθανάτους μὲν πρῶτα θεούς, νόμωι ὡς διάκεινται,

τίμα καὶ σέβου ὅρκον. ἔπειθ’ ἥρωας ἀγαυούς

τούς τε καταχθονίους σέβε δαίμονας ἔννομα ῥέζων

σούς τε γονεῖς τίμα τούς τ’ ἄγχιστ’ ἐγγεγαῶτας.

τῶν δ’ ἄλλων ἀρετῆι ποιεῦ φίλον ὅστις ἄριστος.

Πραέσι δ’ εἶκε λόγοισ’ ἔργοισί τ’ ἐπωφελίμοισι.

μηδ’ ἔχθαιρε φίλον σὸν ἁμαρτάδος εἵνεκα μικρῆς,

ὄφρα δύνῆι· δύναμις γὰρ ἀνάγκης ἐγγύθι ναίει.

Ταῦτα μὲν οὕτως ἴσθι, κρατεῖν δ’ εἰθίζεο τῶνδε·

γαστρὸς μὲν πρώτιστα καὶ ὕπνου λαγνείης τε

καὶ θυμοῦ. πρήξηις δ’ αἰσχρόν ποτε μήτε μετ’ ἄλλου

μήτ’ ἰδίηι· πάντων δὲ μάλιστ’ αἰσχύνεο σαυτόν.

Εἶτα δικαιοσύνην ἀσκεῖν ἔργω τε λόγω τε,

μηδ’ ἀλογίστως σαυτὸν ἔχειν περὶ μηδὲν ἔθιζε,

ἀλλὰ γνῶθι μέν, ὡς θανέειν πέπρωται ἅπασιν,

χρήματα δ’ ἄλλοτε μὲν κτᾶσθαι φιλεῖ,ἄλλοτ’ ὀλέσθαι.

Όσσα δὲ δαιμονίαισι τύχαις βροτοὶ ἄλγε’ ἔχουσιν,

ἣν ἂν μοῖραν ἔχηις, ταύτην φέρε μὴδ’ ἀγανάκτει.

ἰᾶσθαι δὲ πρέπει καθ’ ὅσον δύνηι, ὧδε δὲ φράζευ·

οὐ πάνυ τοῖς ἀγαθοῖς τούτων πολὺ μοῖρα δίδωσιν.

Πολλοὶ δ’ ἀνθρώποισι λόγοι δειλοί τε καὶ ἐσθλοί

προσπίπτουσ’, ὧν μήτ’ ἐκπλήσσεο μήτ’ ἄρ’ ἐάσηις

εἴργεσθαι σαυτόν. ψεῦδος δ’ ἤν πέρ τι λέγηται,

πράως εἶχ’. ὃ δέ τοι ἐρέω, ἐπὶ παντὶ τελείσθω·

μηδεὶς μήτε λόγωι σε παρείπηι μήτε τι ἔργωι

πρῆξαι μηδ’ εἰπεῖν, ὅ τί τοι μὴ βέλτερόν ἐστιν.

Βουλεύου δὲ πρὸ ἔργου, ὅπως μὴ μωρὰ πέληται·

δειλοῦ τοι πράσσειν τε λέγειν τ’ ἀνόητα πρὸς ἀνδρός.

ἀλλὰ τάδ’ ἐκτελέειν, ἅ σε μὴ μετέπειτ’ ἀνιήσει.

Πρᾶσσε δὲ μηδὲ ἓν ὧν μὴ ἐπίστασαι, ἀλλὰ διδάσκευ

ὅσσα χρεών, καὶ τερπνότατον βίον ὧδε διάξεις.

Οὐ δ’ ὑγιείης τῆς περὶ σῶμ’ ἀμέλειαν ἔχειν χρή,

ἀλλὰ ποτοῦ τε μέτρον καὶ σίτου γυμνασίων τε

ποιεῖσθαι. μέτρον δὲ λέγω τόδ’, ὃ μή σ’ ἀνιήσει.

Εἰθίζου δὲ δίαιταν ἔχειν καθάρειον ἄθρυπτον

καὶ πεφύλαξο τοιαῦτα ποιεῖν, ὁπόσα φθόνον ἴσχει.

μὴ δαπανᾶν παρὰ καιρὸν ὁποῖα καλῶν ἀδαήμων

μηδ’ ἀνελεύθερος ἴσθι. μέτρον δ’ ἐπὶ πᾶσιν ἄριστον.

πρᾶσσε δὲ ταῦθ’, ἅ σε μὴ βλάψει, λόγισαι δὲ πρὸ ἔργου.

Μὴ δ’ ὕπνον μαλακοῖσιν ἐπ’ ὄμμασι προσδέξασθαι,

πρὶν τῶν ἡμερινῶν ἔργων τρὶς ἕκαστον ἐπελθεῖν·

«πῆ παρέβην; τί δ’ ἔρεξα; τί μοι δέον οὐκ ἐτελέσθη;»

ἀρξάμενος δ’ ἀπὸ πρώτου ἐπέξιθι καὶ μετέπειτα

δειλὰ μὲν ἐκπρήξας ἐπιπλήσσεο, χρηστὰ δὲ τέρπευ.

Ταῦτα πόνει, ταῦτ’ ἐκμελέτα, τούτων χρὴ ἐρᾶν σε·

ταῦτά σε τῆς θείης Ἀρετῆς εἰς ἴχνια θήσει

ναὶ μὰ τὸν ἁμετέραι ψυχᾶι παραδόντα τετρακτύν,

παγὰν ἀενάου φύσεως. ἀλλ’ ἔρχευ ἐπ’ ἔργον

 θεοῖσιν ἐπευξάμενος τελέσαι.τούτων δὲ κρατήσας

γνώσεαι ἀθανάτων τε θεῶν θνητῶν τ’ ἀνθρώπων

σύστασιν,  ἧ τε ἕκαστα διέρχεται, ἧ τε κρατεῖται,

γνώσηι δ’, ἣ θέμις ἐστί, φύσιν περὶ παντὸς ὁμοίην,

 ὥστε σε μήτε ἄελπτ’ ἐλπίζειν μήτε τι λήθειν.

γνώσηι δ’ ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήματ’ ἔχοντας

τλήμονας, οἵτ’ ἀγαθῶν πέλας ὄντων οὔτ’ ἐσορῶσιν

οὔτε κλύουσι, λύσιν δὲ κακῶν παῦροι συνιᾶσιν.

τοίη μοῖρ’ αὐτῶν βλάπτει φρένας· ὡς δὲ κύλινδροι

 ἄλλοτ’ ἐπ’ ἄλλα φέρονται ἀπείρονα πήματ’ ἔχοντες.

λυγρὰ γὰρ συνοπαδὸς Ἔρις βλάπτουσα λέληθεν

 σύμφυτος, ἣν οὐ δεῖ προάγειν, εἴκοντα δὲ φεύγειν.

Ζεῦ πάτερ, ἦ πολλῶν κε κακῶν λύσειας ἅπαντας,

εἰ πᾶσιν δείξαις, οἵωι τῶι δαίμονι χρῶνται.

Αλλὰ σὺ θάρσει, ἐπεὶ θεῖον γένος ἐστὶ βροτοῖσιν,

οἷς ἱερὰ προφέρουσα φύσις δείκνυσιν ἕκαστα.

Ὧν εἴ σοί τι μέτεστι, κρατήσεις ὧν σε κελεύω

ἐξακέσας, ψυχὴν δὲ πόνων ἀπὸ τῶνδε σαώσεις.

 ἀλλ’ εἴργου βρωτῶν ὧν εἴπομεν ἔν τε καθαρμοῖς

 ἔν τε Λύσει ψυχῆς, κρίνων καὶ φράζευ ἕκαστα

 ἡνίοχον γνώμην στήσας καθύπερθεν ἀρίστην.

 ἢν δ’ ἀπολείψας σῶμα ἐς αἰθέρ’ ἐλεύθερον ἔλθηις,

ἔσσεαι ἀθάνατος, θεός ἄμβροτος, οὐκέτι θνητός.

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Χρυσά Έπη, Στίχοι 1 έως 4

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Να τιμάς πρώτα τους αθάνατους θεούς – όπως διατάζει ο νόμος – & να σέβεσαι τον όρκο σου. Ύστερα να τιμάς τους φωτεινούς ήρωες & τους δαίμονες της γης, πράττοντας με νομιμοφροσύνη. Και τους γονείς σου να τιμάς επίσης & τους συγγενείς σου.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 5 έως 9

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Μεταξύ των άλλων, να κάνεις φίλο εκείνον που υπερέχει στην αρετή & είναι άριστος.
Υπάκουε, μάλιστα, στα μετρημένα λόγια του & στις ωφέλιμες πράξεις του & να μην εχθρεύεσαι τον φίλο σου εξαιτίας κάποιου μικρού σφάλματος, όσο μπορείς. Διότι η δύναμη δεν απέχει από την ανάγκη. Γνώριζε, λοιπόν, τα πιο πάνω & εθίσου εις το να ελέγχεις τα επόμενα.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 10 έως 14

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Πρώτιστα το στομάχι, τον ύπνο, τις ακολασίες & την οργή.

Ποτέ να μην κάνεις αισχρή πράξη, ούτε με κάποιον άλλο ούτε μοναχός σου προπαντός, να σέβεσαι τον εαυτό σου. Ακόμη, να ασκείς τη δικαιοσύνη με λόγια & με έργα, & συνήθισε πάντοτε να  έχεις μαζί σου τον Λόγο.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 15 έως 19

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Να γνωρίζεις ότι πρόκειται όλοι να πεθάνουν & ότι τα χρήματα που κάποτε κερδίζονται, κάποτε χάνονται.
Οτιδήποτε όμως παθαίνουν οι θνητοί, εξαιτίας των Θεών, πρέπει να το υποφέρεις όποια & αν είναι η μοίρα σου, να την αντέχεις & να μην αγανακτείς. Πρέπει δε να θεραπεύεις όσα μπορείς.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 20 έως 24

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Η μοίρα δεν δίνει στους αγαθούς πολλούς από τους πόνους.
Πολλά θα ακούσεις να λένε οι άνθρωποι: άλλα καλά, άλλα κακά ούτε να εκπλήσσεσαι από αυτά, αλλά ούτε αλόγιστα να τα απορρίπτεις. Εάν δεν λέγεται κάποιο ψεύδος, να ακούς με ηρεμία. Όσα μάλιστα θα σου πω, να τα ακολουθείς απαρεγκλίτως.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 25 έως 29

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Κανένας δεν πρέπει να σε πείσει – ούτε με λόγια ούτε με Έργα – να πράξεις κάτι που δεν θα σε ωφελήσει.
Να σκέφτεσαι μάλιστα πριν να πράξεις, για να μην φανείς άφρων & γελοίος· διότι είναι γνώρισμα του άφρονα το να λέει & να πράττει ανόητα πράγματα.
Πρέπει να πράττεις μονάχα αυτά για τα οποία δεν θα μετανοήσεις εκ των υστέρων.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 30 έως 34

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Μην κάνεις τίποτε το οποίο δεν γνωρίζεις, αλλά διδάξου όσα χρειάζεσαι, διότι μονάχα έτσι θα περάσεις τη ζωή σου ευχάριστα.
Δεν πρέπει να παραμελείς τη σωματική σου υγεία & πρέπει να πίνεις, να τρέφεσαι & να γυμνάζεται με μέτρο.
Λέγοντας μέτρο, εννοώ αυτό που δεν σε καταπονεί.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 35 έως 39

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Εθίσου να έχεις καθαρή & άφθαρτη ζωή & απόφυγε να πράξεις όσα προκαλούν φθόνο. Μην κάνεις άσκοπες δαπάνες, σαν κάποιος που αγνοεί το καλό, αλλά ούτε να είσαι φιλάργυρος· το μέτρο είναι άριστο σε όλα.
Να πράττεις αυτό που δεν θα σε βλάψει & να σκέφτεσαι προτού να πράξεις.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 40 έως 44

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Ποτέ μην αφήσεις τον ύπνο να βαρύνει τα μάτια σου, προτού σταθμίσεις οτιδήποτε έπραξες εκείνη την ημέρα: “ Τι έχω παραβεί; Τι έπραξα; Τι δεν έκανα από αυτά που έπρεπε να κάνω ; ”

Ξεκινώντας από την αρχή, εξέτασέ τα όλα μέχρι τέλους & μετά επίπληξε τον εαυτό σου για όσα κακά έπραξες & ευχαριστήσου με τα καλά.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 45 έως 49

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Αυτά να προσπαθείς, αυτά να σκέφτεσαι, αυτά πρέπει να επιθυμείς με πάθος, διότι αυτά θα σου δείξουν τα αχνάρια της θείας αρετής, σίγουρα, μα τον παραδώσαντα στην ψυχή μας την τετρακτύν, την πηγή της αιώνιας φύσης. Και τώρα επί το έργον.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 50 έως 54

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Αφού πρώτα προσευχηθείς εις τους θεούς για να το εκπληρώσουν.
Όταν γίνεις κύριος αυτών, θα γνωρίσεις τη σύσταση των αθάνατων Θεών & των θνητών ανθρώπων, τον τρόπο με τον οποίο το κάθε πράγμα διεισδύει παντού & το πώς παραμένει ένα & θα γνωρίσεις – όπως είναι το δίκαιο – ότι η φύση είναι παντού όμοια, ούτως ώστε να μην προσδοκείς ποτέ το απροσδόκητο, ούτε κάτι να σου ξεφεύγει.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 55 έως 59

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Και θα γνωρίσεις πως οι ίδιοι οι άνθρωποι επέλεξαν τις συμφορές τους.
Αυτοί που δεν βλέπουν τα αγαθά – παρά το ότι είναι κοντά – δεν μπορούν ούτε να τα ακούσουν. Λίγοι είναι όσοι γνωρίζουν τη λύτρωση από τα κακά & τέτοια είναι η τύχη που βλάπτει τα φρένα των πολλών: μοιάζουν με κυλίνδρους, που άγονται & φέρονται από τη μια στην άλλη, υπομένοντας άπειρες συμφορές.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 60 έως 64

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Διότι η Έριδα, μια ολέθρια σύμφυτη συνέπεια – της δικής τους στάσης – τους έβλαψε εξαπίνης. Αυτήν δεν πρέπει να την προάγουν, αλλά σκόπιμα να την αποφεύγουν. 
Δία, πατέρα, σίγουρα θα μας απάλλασσες όλους από πολλά κακά, εάν έδειχνες σε όλους τι μορφής δαίμονα έχουμε μέσα μας.
Έχε όμως θάρρος διότι οι θνητοί είναι θείο γένος & σε αυτούς η φύση προσφέρεται & δείχνει όλα τα ιερά.

Χρυσά Έπη, Στίχοι 65 έως 69

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας

Εάν εσύ έχεις οποιανδήποτε συμμετοχή σε αυτό & γίνεις κυρίαρχος των όσων σε προτρέπω – αφού εξαγνίσεις τη ψυχή σου – θα απαλλαγείς από αυτούς τους πόνους.
Κρατήσου μακριά από τις τροφές, όπως έχουμε πει στους Καθαρμούς & στην Λύση της Ψυχής, κρίνοντας & εξετάζοντας τα πάντα. Θέσε ως ηνίοχο, πάνω από όλα, την άριστη γνώμη.